Komishinii Ergamaa.

Pearry Green.

Muuxannoo ajaa’ibaa Phaawuloos keessaa tokko daawwannaa samii kan ilaalu yoo ta’u kunis yeroo inni hidhamaa ta’ee gara Roomaa ergamaa ture, ajajaa loltoota Roomaatiin booji’amuu isaati. Qereet irraa dooniin utuu hin ka’in, Phaawulos ajajaa doonii sanaatti himee ture akka isaan doonii hin kaaneetti. Kaapteenichi garuu nama galaanaa waan ta'eef, Phaawuloos caalaa bishaan, haala qilleensaa, haala qilleensaa fi galaana akka beekutti ilaale; kanaaf akkanumatti doonii irra deeme. Odola sana irraa guyyoota muraasa qofa fagaatanii osoo jiranii obomboleettiin hamaan isaan rukute. Dooniin sun akka hin liqimfamnee fi hundi isaanii akka hin badneef salphisuuf meeshaalee fi fe’umsaa galaana irratti darbatan. Phaawuloos yeroo muraasaaf callisee hanga akkuma Hojii Ergamootaa 27:21-22 irratti dubbisnutti,

21 Namoonni yeroo dheeraadhaaf nyaata lagannaan, Phaawulos ka'ee isaan gidduu dhaabatee, “Jara nana, rakkinaa fi badiisa kana oolchuudhaaf, dubbii koo dhaga'uun, Qareexisii ka'uu dhiisuun in ta'a ture.
22 Amma garuu isinan gorsa, jabaadhaa! Markabicha malee isin keessaa lubbuun nama tokkoo iyyuu hin badu.

Kun ibsa baay’ee ajaa’ibaa namni tokko, ofii isaatii hidhamaa ta’eef, warra doonii sana itti gaafatamanitti kennuu akka ture amanuu qabda. Yeroo namni hundi lubbuu isaaf sodaachaa ture silaa isa dhaggeeffachuu qabu jechaa ture, amma garuu dooniin sun yoo bade iyyuu namni tokko illee hin badu waan ta’eef, gammachuu qabaachuu qabu. Namni akka Phaawulos inni hidhamaa ta’e tokko aangoo akkamii irratti ibsa akkasii dubbata? Lakkoofsi 23 akkas jedha,

23 Waaqayyo koo isa ani kan isaa ta'e hojjedhuuf biraa, ergamaan eda halkan na bira dhufee,
24 ‘Hin sodaatin yaa Phaawulos, mootii warra Roomaa dura dhaabachuuf jirta; kunoo Waaqayyo ayyaana isaatiin, namoonni warri si duukaa jiran hundinuu du'a akka oolan, in godha’ anaan jedhe.
25 Kanaafis jabaadhaa yaa jarana! Akkuma ergamichaan anatti himame, akka inni ta'uuf Waaqayyotti nan amanadha.

Amma Phaawulos aangoo akkasiitiin kan dubbate maaliifi? Waaqayyo ergamaa akka isa bira dhaabbatu ergee fi Phaawuloos jecha ergamaan kun itti hime waan dubbateef ture. Ergamaan sun ergamaa Waaqayyoo waan ta’eef, Phaawuloos “Waaqayyo akkas jedha” jechuu danda’eera.

-----
Jireenya jalqabaa obboleessa Biraanhaam isa hin baratamne booda, erga amantii isaa jijjiiramee booda, waggoonni darbanii, mootummaa Waaqayyoo keessatti tiksee fi hojjetaa ta’ee hamma humna isaa Waaqayyoon tajaajile. Indiyaanaatti hojii eegduu tapha (game warden) qaba ture. Jalqabni jireenyaa fi tajaajila isaa irratti jijjiirama guddaa ta’uu qabu jalqaba Amajjii, 1946 ture. Laaqana nyaachuuf gara manaatti deebi'ee, mooraa mana isaa fuulduraa, daandii 8ffaa Jeffersonville, Indiana keessatti argamu, muka meeppili jala deeme. Muka jala yommuu darbu qilleensi jabaa fi ariifatu tokko muka sana keessa akka dhufe dubbata. Qilleensi gubbaa muka meeppilichaa waan rukuteef mukti sun waan cicciramu itti fakkaate. Dhiibbaan guddaan inni geessise akka inni raafamu isa taasise. Haati manaa isaa fi namoonni kaan akka waan dhukkubsateetti itti fakkaatee gara isaatti fiigan. Gara isheetti garagalee jechoota kana jedhe, “Waggaa digdamaa oliif tajaajila kana, miira ajaa’ibaa ofirratti natti dhaga’amu kana hubachuu hin dandeenye. Akkasitti itti fufuu hin danda’u. Deebii isaa qabaachuun qaba.”

-----
Obboleessi Biraanhaam yaada isaa murteessee akeeka isaa erga ibsee booda, kophaa isaa bakka dhoksaa Waaqayyoon barbaaduuf deeme. Deebii isaa beekuu fi waa’ee miira ajaa’ibaa kanaa fi taateewwan kana garaa isaa keessatti tasgabbii argachuuf kutate.

-----
Obboleessi keenya Biraanhaam holqa keessa fuula isaatiin Waaqayyoo duratti sujuudee ciisee ture. Erga garaa isaa qulqulluudhaan kadhatee, Waaqayyoon gaafatee booda, ka’ee taa’ee deebii akka eege dubbate. Inni achi taa'ee Waaqayyo akka deebi'ee dubbatu eegaa ture. Yeroo meeqa “warra Gooftaa eeggatan...” jedhee yeroo dubbatu dhageenye. Kanaaf yeroo baay’ee yeroo kadhannu, haasawa hunda ni hojjenna, akkuma haasa'uu xumurree kaanee deemna. Innis iccitiin isaa, erga kadhattee booda hanga Waaqayyo deebisee dubbatutti obsa eeguu akka ta'e dubbateera. Sunis Waaqayyo si dhaga'eera jettee yoo amante, deebii isaa eegi. Obboleessi keenya Biraanhaam jireenya isaa keessatti fedha Waaqayyootiif of kenne ture.

Gara sa'aatii 11ffaatti ture kan ifa lallaafaan tokko fuuldura isaa mul'atu arge. Ol ilaalee gara ifa kanaatti socho'uuf ka'ee achitti urjiin guddaan sun fannifame. Akka urjii qabxii shan hin qabu ture, garuu caalaatti kubbaa ibiddaa fakkaata. Achiis, tarkaanfii miila dhaga’ee, namni qaama guddaa qabu tokkos itti dhiyaate. Namichi tarii ulfaatina kiiloo dhibba lamaa, bifti isaa dukkanaa’aa, qeensa kan hin qabne, rifeensa hanga garbaatti ga’u kan qabu ture. Namichi ija isaa yommuu qabatu Obboleessi keenya Biraanhaam baay’ee sodaate, garuu namni hin beekne sun gaarummaadhaan isa ilaalee dubbachuu jalqabe. Akkuma Ergamaan Phaawuloos cinaa dhaabatee qajeelfama itti kenne, ergamaan kun obboleessa Biraanhaam bira dhaabatee qajeelfama kenne. Qajeelfama kana kaa'eera gosoota adda addaa torbatti qooduun:

“Hin sodaatin” jedhe ergamichi obboleessa Biraanhaam tasgabbaa’ee, itti fufee, “Ani ergamaa, fuula Waaqa Hundumaa Danda’aa irraa gara keessaniitti ergamedha” jedheen. Sun marsaa jalqabaa ture, sodaa kamiyyuu tasgabbeessuu fi eenyummaa isaa ibsuudha.

Marsaa lammaffaa keessatti, waa’ee jireenya isaa Obboleessa Biraanhaam waliin dubbate, jechuu dhaan, “Jireenyi kee inni hin baratamne kaayyoo tokkoof akka ture akka beektu nan barbaada, hojii Waaqayyo dhalattee kaasee akka hojjettuuf si qopheesse si qopheessuu keessatti.”

Marsaa sadaffaa: Ergamaan haal-duree tokko tokko kan inni guutuu fi eeguu qabu akka jiru itti himuu. Innis “yoo garaa qulqulluu taate, ummanni akka si amanu gochuu yoo dandeesse...” jedheen. Achiis gara marsaa afraffaatti ce'e - bu'aan isaa:

Innis,: “...kadhannaa keessan dura wanti dhaabbatu hin jiru, kaansarii illee!”

Amma dubbii Ergamaa hanga ammaatti dubbate hubadhu. Obboleessa Biraanhaam tasgabbaa’ee kaa’e jedhee of beeksise. Waa'ee jireenyaa fi kaayyoo isaa darbe akka beeku itti hime. Akkasumas garaa qulqulluu ta'uu akka qabu, namoonnis isa amanuu akka qaban itti hime. Jecha kootiin kana jechuu barbaada: Ergamaan Waaqayyoo tokko obboleessa Biraanhaamiin garaa qulqulluu ta’uu akka qabu yoo hime, kana caalaa garaa qulqulluu akka qabaannu nutti himamuu qaba? Akkasumas namoonni akka amanan gochuun barbaachisaa ture, kanaaf, Obboleessi Biraanhaam bara kanaaf raajii Waaqayyoo ta’uu isaa yoo hin amanne, ergaan isaa fi tajaajilli isaa siif hin turre.

Ergaan Ergamaa marsaa shanaffaan ummanni nama Waaqayyoo kana duratti osoo hin dhufin cubbuu isaanii akka himatan akeekkachiisa ture. Dubbii isaanii caalaa yaadni isaanii teessoo Waaqayyoo duratti sagalee guddaa akka dubbatu namootatti himuu qaba ture. Kun ilma namaa hundaaf akeekkachiisa ture.

Sana booda Ergamaan gara marsaa ja’affaatti deemee obboleessa Biraanhaamitti wantoota jireenya isaa fi tajaajila gara fuula duraa ilaallatan itti hime. Guutummaa addunyaatti namoota hedduu duratti akka lallabuu fi galmawwan guutaman keessa akka dhaabbatu, namoonni bakka waan hin qabneef akka garagalfaman itti himame. Waldaan isaa Jeffersonville keessa jirtu bakka giddu galeessa namoonni addunyaa mara irraa dhufan, kadhannaa isaa bilisummaa isaaniif barbaadan ta’a.

-----
Ergaan Ergamaa marsaa torbaffaan tajaajila Obboleessa Biraanhaam marsaa adda addaa ilaallata. Namoonni tokko tokko kanneen mallattoo jalqabaa fi mallattoo lammaffaa jedhanii waamu. Obboleessi keenya Biraanhaam garuu “harkisa sadan” jedhanii waa’ee isaanii dubbateera. (Akkuma harkisa namni qurxummii qabu qurxummii hawwachuu, hookkoo kaa’uu fi qurxummii fudhachuu keessatti godhu.) Ergamaan sun, dibata jalatti, namoota harkaa fi hafuura dhukkubaa nama sana keessa jiru qabachuu akka danda’u itti hime jeequmsaa fi aarii akkasii ni uuma yeroo hafuura isaa wajjin wal qunnamtii uume raafama kana qaamaan harka isaa keessatti akka itti dhaga’amu gochuu akka danda’u.

-----
Kunoo Ergamaan Waaqayyoo tokko “Ati namoota baay’ee duratti ni lallabda, kumaatamaan lakkaa’aman addunyaa guutuutti kadhannaa fi gorsaaf gara kee ni dhufu” jedheen dhaabatee ture. Kana qofa osoo hin taane, Ergamaan kun itti fufee “Moototaa fi bulchitootaa fi humnootaaf in kadhattu” jedheera.

Kutaalee hiikaman kanneen... "The Acts of the Prophet".
Chapter 8 - Angel Appears

Namni jireenya isaa oolfachuu yoo barbaade, jireenyi isaa duraa in fudhatama; jireenya isaa kan kennu garuu isa in oolfata.

Luqaas 17:33