Lesa na Sayansi.

Archaeology 1.	Cine Ukukwela Sinai.
Archaeology 2.	Meriba. Amanshi ukufuma ku Lubwe.

Lesa ne Lyashi.

Lyashi ya Lukuta.

Nkuta cinelubali ku Asia.

Cine Ukukwela Sinai.

Mu citungu ca Sinai kuli ulupili ulwa kuti ulupili lwa Sinai. Nangu cibe fyo ulu lupili te lulya ulwa kuti Shikulu atentemwikeko, nangu uko Mose apokelele amafunde 10.

Cine Ukukwela Sinai lusangwa mu Saudi Arabia, kabili nangu ca kuti kuli ukukansana kumo pa lwa shina lya ulu lupili, tukaita ukuti “Jebel el Lawz,” ilyo Ron Wyatt, Kafwa wa fya ku numa, yaitwa ici.

“Jebel el Lawz”, icipilibula “ulupili lwa ma omondi,” te lupili lwa mulilo, lelo, ilibwe lya pa muulu wa lupili lyalyalwike kabili lyalanga ifishibilo fya kuti lyali no kupya nga nshi (ilyasunguluka), uko Shikulu aishile.

Cine Ukukwela Sinai. (Icikope - ArkDiscovery.com)

Pa nshi ya ulu lupili pali ifintu ifingi ifya kupangapanga, ifilanga ukuti abantu baleikala pa nshita ntali. Kuli ifikope pa mabwe ifilanga lesa wa ku Egupti Apis, ing’ombe, lesa wa kufyala no kukosa, (umwana wa ng’ombe uwasunguluka?) kabili na kabili menorah.

Takuli ukufika kuli ici cifulo, ulupungu lwacishinguluka, pantu ni cifulo ca bashilika ba ku Saudi.

18 Ulupili lwa Sinai lonse lwakumanafye icushi pantu Yawe epo aikile mu mulilo. Icushi calefutumukako cali kwati ca mwilungu lya mulilo, no lupili lonse lwatenkana nganshi.

19 Ilyo iciunda ce penga caleya cilekulilakofye, Mose alelanda, nao Lesa alemwasukila mwishiwi lyakupanta.

20 Awe Yawe aikila pa mulu wa lupili lwa Sinai, aita na Mose pa mulu wa lupili, na Mose epo aya.

Ukufuma 19:18-20

Meriba. Amanshi ukufuma ku Lubwe.

Amanshi ukufuma ku Lubwe.
(Icikope - ArkDiscovery.com)

Pa Meriba, pali ilibwe ilyakwata umuputule ukalamba uwapaatukana. Ilibwe lyali amamita 16 (nangu ukucilapo) mu bwipi.

Pa nshi ya ili libwe, kuli ubushininkisho bwa menshi ayengi ayapita, pa nshita ntali.

Lesa alepeela abantu bakwe, Israele, ifya kulya, Aletele amenshi ukufuma ku ncende iyakosa nga nshi, ukuti amenshi kuti yafuma ukufuma.

Ukufuma 17:6-7,
6 Na ine ndeiminina ku ntanshi yobe pa cilibwe ca Holebu. Ume mu cilibwe, na menshi yakuti abantu banwe yalefumamo.” Awe Mose nao acita ifyo fine ilyo abakalamba ba bena Israeli balemonako.
7 Mose ainike pa ncende palya Masaya na Meriba pantu palya epo abana bakwa Israeli bailishenye, kabili epo baeseshe Yawe ilyo batile, “Bushe Yawe aba na ifwe nangu iyoo?”

Amalumbo 78:15-16,
15 Alepawile ifimabwe ifyasansuka mu matololo, no kubapeela amenshi yakunwa ayengi ngaya muli bemba.
16 Alilengele umulonga wa menshi ukufuma ku cilibwe, alenga na menshi ukulapita nge mimana.

Impili shalisunkene pa cinso cakwa Yawe, umwine wa Sinai, no kutenta pa cinso cakwa Yawe, Lesa wakwa Israeli.

Abapingushi 5:5